uil

Vrijdagochtend keek ik vanuit het slaapkamerraam recht in het gezicht van een uil.
Een uil heeft een gezicht, geen kop. Ik begreep meteen waarom uilen allerlei wijze gedachtes worden toegeschreven. Hij lijkt je aan te kijken en daar allerlei waanzinnig intelligente dingen bij te denken. Ik voel me om zeven uur ’s ochtend nog minder intelligent dan anders; ik kon alleen maar naar hem kijken en me langzaam verder aankleden, want daar was ik mee bezig.

De uil - een kerkuil denk ik – draaide zijn hoofd af en toe vreselijk ver naar links, en dan weer vreselijk ver naar rechts en keek dan weer naar mij, terwijl ik me traag afvroeg wat hij daar eigenlijk op het dak van de schuur deed. Het was al licht, en het zijn toch nachtdieren. Vorige zomer zag ik een keer twee uilen boven ons vliegen toen we op een warme zomernacht nog in ons opblaasbadje lagen te dobberen. Het leken net twee spookjes. Mooie spoken, maar ik vind alles mooi aan een uil.
Misschien zit die uil elke nacht op de schuur en wilde hij eens weten hoe dat zat als het al licht was?

Ons huis was ruim veertig jaar niet bewoond geweest toen wij er langzaam introkken. Sommige balken zaten onder dikke lagen uilenpoep. Er vloog wel eens een uil tegen het raam, waar jarenlang een gat had gezeten. Nu hoor ik af en toe diep geadem en geschuifel boven mijn hoofd. Ik dacht aanvankelijk dat er een zwaarlijvige man rondkroop op zolder, wat me een beetje verbaasde want het is er laag, koud en vies. Buurman Camille – die me regelmatig dieren- en plantenzaken uitlegt - zei dat dat gewoon een uil was.

Ik hoop dat de uilen het ons niet kwalijk nemen dat we het grootste deel van hun onderdak hebben ingepikt en hen alleen een stukje zolder hebben gelaten. Die excuses probeerde ik nog even telepathisch aan deze ochtenduil over te brengen.
Ik neem aan dat hij het begrepen heeft.

Facteur

Opeens wordt de post later gebracht. Dan krijg ik een brief als geweigerd retour, omdat hij onvoldoende gefrankeerd is. Dat is vreemd. Als ik er niet genoeg opplak, plakt postbode Yves dat erbij. De volgende dag legt hij een briefje in de bus, dat ik hem 8 cent schuldig ben, of 33. En dat leg ik dan de dag daarna keurig gepast voor hem neer. Ik heb ook een keer tien cent van hem teruggekregen, omdat ik teveel op een brief geplakt had. Yves is zeker op vakantie.

Zoals gewoonlijk hoor ik het dorpsnieuws later dan ieder ander. Yves blijkt aangereden toen hij aan het fietsen was. Dat fietsen doet hij voor zijn plezier, want de post moet hij per auto rondbrengen. Hij doet een heleboel dorpen, maar toevallig woont hij in het mijne. Yves zegt niet zoveel. Maar hij slaagt er wel altijd in mijn achternaam volledig uit te spreken, en die van echtgenoot ook. De meeste fransen houden het na twee letters voor gezien. Het is een verstandige man. Naast hem in de postauto staat een zak koekjes voor de honden die hij als plattelandspostbode in grote getale tegenkomt. Dankzij die koekjes kwispelt zelfs de meest agressieve hond bij het zien van zijn gele auto. Aardig is hij ook. Ik heb hem oudere dorpsgenoten zien helpen bij het lezen, begrijpen en invullen van ingewikkelde bureaucratische post.

Ik koop een kaart voor Yves om hem een bon rétablissement te wensen. Het lijkt me gepast deze zelf langs te brengen, zonder tussenkomst van de vervangende factrice. In mijn dorp wonen nog geen 150 mensen, maar het is wel uitgestrekt. We wonen zeker 40 minuten lopen van elkaar vandaan. Of een paar minuten met de auto. Yves blijkt gelukkig alweer op de been. Hij hinkelt rond in zijn garage, zegt ‘bonjour madame Michgelsen’ en meldt dat het ongeluk zijn eigen schuld was. Ik wens hem nog eens beterschap en zeg dat we hem missen. Dan zijn we eigenlijk wel weer uitgepraat. Ik hoop dat hij snel weer aan het werk kan.

Alleen

Ik hou even wat minder van mijn dorp. Twee weken geleden vertrokken we hals over kop naar Nederland, omdat het helemaal niet goed ging met mijn schoonmoeder. Een week later, en één dag na haar begrafenis, kom ik met zoon en dochter moe en treurig in ons dorp terug. Ik zet een van haar ingenieuze borduurwerken neer, met haar foto en een kaarsje.

In mijn dorp is niets veranderd. Ja, er zijn verkiezingen geweest, maar er was maar één lijst en iedereen die daarop stond is ook gekozen. En het gras is hard gegroeid.
De paar mensen die ik spreek mompelen vaag wat als ik vertel dat schoonmoeder dood is. De enige condeleancekaart komt van vers gearriveerde Engelsen. Er staat een klein geborduurd vogeltje op.

Mijn schoonmoeder woonde niet in mijn dorp. Als ze hier had gewoond zouden de klokken geluid hebben. De buren zouden alle huizen zijn langsgereden om te vertellen wie er overleden was, en wanneer de begrafenis zou zijn. In Nederland verstuurden we rouwkaarten, maar niet naar mijn dorp.

Ik voel opeens de afstand haarscherp. De afstand tussen mijn dorp en Nederland. En de afstand tussen mij en mijn dorpsgenoten. Waarom ga ik eigenlijk naar al die begrafenissen hier, mopper ik in mezelf. Ik kende die oude vaders, moeders of omes toch ook nauwelijks? Ik neem me voor nooit meer naar zo’n begrafenis te gaan, maar ik neem wel vaker rigoreuze besluiten die ik vervolgens niet uitvoer.

Het is lang geleden dat ik heimwee had. Het is ook geen echte heimwee. Het is de treurige nostalgie naar dingen die voorgoed voorbij zijn, naar mensen die nooit meer terugkomen. Daar kan mijn dorp ook niets aan doen.

Burgemeester

Mijn dorp had meer dan 30 jaar dezelfde burgemeester. Joël. Een gezellige man. Met nieuwjaar bereidde hij in zijn eentje een maaltijd voor het hele dorp. In een vlekkerig hemd stond hij zwetend achter het fornuis, sigaret in de mond, glas in de ene hand en enkele pannen binnen het bereik van de andere. Ondertussen serveerde hij aan iedereen fikse glazen pastis met een paar druppels water. En daarna een heerlijke maaltijd, minstens vijf gangen lang.

Joël had een grote boerderij en was twee halve dagen per week op het gemeentehuis. Ook daar serveerde hij graag iets. Een sterk eigen brouwsel voor de heren, gitzwarte koffie met bonbons voor de dames. Mannen houden van drank en vrouwen van zoetigheid, dat weet iedereen. Bouwaanvragen en andere bureaucratische rompslomp wuifde hij weg, of richting secretaresse als het echt niet anders kon.

Ik mocht hem graag, onze burgemeester. In het dorp werd wel eens gemopperd over zijn wat ondemocratische werkwijze. Hij legde geen zaken voor, maar deelde besluiten mee. Dat hoort niet. Omdat het meestal landbouwzaken betrof ging het langs ons heen. Ik had alleen wel eens dat sterke brouwsel willen proeven.

Joël leefde vrolijk, maar niet heel gezond. Nu is hij dood en is het dorpsplein naar hem vernoemd. We kregen een nieuwe burgemeester. Robert is een keurige man, niks op aan te merken. Vroeger was hij gendarme. We krijgen opeens regelmatig een schrijven van het gemeentehuis. Wat de plannen zijn, wat dat dan wel niet kost, en wat de raad besloten heeft. Iedereen is erg tevreden. Maar ik mis Joël.

Groot

Heb ‘m net op de trein gezet, mijn zoon.
Daar zat ‘ie met zijn tas en slaapzak, nog even schichtig te zwaaien.
Gek, was het niet vorige zomer dat ik het zand van zijn voetjes veegde, voor ik zijn schoenen aandeed?
Misschien toch eerder; zijn strikdiploma heeft hij tenslotte al even.
En de schoenen die vanmorgen klaarstonden zijn me maten te groot.
Gek, vorige week bracht ik hem nog voor het eerst naar school.
En nou gaat hij al alleen op pad.

Putain

Ik geef ook les, heb drie klasjes Frans voor buitenlanders. Ik probeer veel met ze te converseren. Ze doen erg hun best. Sommige komen ook zelf met gespreksonderwerpen.
Zo vraagt leerlinge wat ik van putain vind. Verrassend onderwerp voor mijn overwegend gepensioneerde Engelse dames. Bedoelt ze de vloek, of het beroep?

Leerlinge herhaalt haar vraag licht blozend in het engels. Stom. De Russische verkiezingen komen eraan dus ik had het kunnen weten. Als je Putin op zijn Frans wil uitspreken krijg je putain. Vandaar dat de Fransen Poutine schrijven.

Daarna nemen we niet mijn visie op Poetin of de Russische politiek door, maar de Franse termen voor prostituee. Ik vertel erbij dat sommige mensen putain als vloek wel afzwakken tot punaise. Van merde maken ze dan mercredi. Dat lijken me wel handige weetjes voor de dames.

We zijn ooit bij de juf van de lagere school geroepen. Zoon gebruikte in de klas wel eens eh, tja, gros mots. De putains die hij op de speelplaats hoorde, bezigde hij ook in de klas. Als beginnend fransoos voelde hij nog niet aan dat er woorden zijn die je niet willekeurig waar kunt gebruiken. Een taalprobleem waar ik me tot die tijd niet van bewust was geweest. In een ééntalige situatie leer je als kind dat soort dingen min of meer vanzelf.

Jaren later heeft hij nog eens strafwerk gekregen van zijn docente Frans, toen hij in alle oprechtheid informeerde wat een péripatéticienne was. Het kwam voor in een tekst.
Tippelaarster, trottoirkatje, straatmadelief, vonden we later in de Franse van Dale, want wij hadden er ook nooit van gehoord. Mooie woorden, maar niet bruikbaar op de speelplaats.

diepvries

Mijn dorp heeft niet zoveel. We hebben geen kroeg, winkel of school meer, en een kasteel of andere toeristische bezienswaardigheid is er nooit geweest. We hebben natuurlijk wel een Mairie, een Salle de Fêtes en maar liefst drie kerkjes. En een telefooncel, een glasbak, een boulodrôme en een gemeenschappelijke diepvries.

Vroeger waren er zelfs twee gemeenschappelijke diepvriezen. Eentje boven, op de heuvel. En eentje beneden. Die beneden staat er nog. Een klein gebouwtje met daarin allemaal deuren. Iedereen uit de buurt kon een kastje huren. Dat was na de oorlog, toen heel Amerika al een diepvries in huis had. Toen je hier geen worsten en hammen meer aan het plafond hing. Toen de electriciteit tot het dorp was gekomen, maar nog niet tot alle huizen. Toen je nog met de hele buurt een varken slachtte en al die hompen ergens kwijt moest.

Het is allemaal nog niet zo lang geleden. De electriciteit kwam hier in de jaren ’50, de eerste telefoon in de jaren ’60 en er was grote opwinding toen een dorpeling begin jaren ’70 een echte douche liet installeren. Iedereen ging er naar kijken.

De diepvries doet het niet meer. Hij is overbodig, want iedereen heeft zijn eigen diepvries. Net als iedereen een eigen inpandig toilet heeft, een badkamer en een telefoonaansluiting. We kunnen allemaal ongeremd internetten, al is dat laatste nog niet extreem wijdverbreid.

De diepvries wordt binnenkort afgebroken.
Het wachten is nu op het verdwijnen van de telefooncel.